Trong các giao dịch vay mượn tài sản, đặc biệt là vay tiền, hình thức vay có tài sản bảo đảm được sử dụng rộng rãi nhằm hạn chế rủi ro cho bên cho vay. Việc xác lập tài sản bảo đảm đúng quy định pháp luật không chỉ giúp các bên an tâm thực hiện nghĩa vụ, mà còn là căn cứ quan trọng để xử lý khi xảy ra tranh chấp
1. Khái niệm
Vay có tài sản bảo đảm là giao dịch vay tài sản (thường là tiền) mà bên vay dùng một tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của mình (hoặc của người thứ ba có sự đồng ý) để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ đối với bên cho vay.
2. Các hình thức bảo đảm phổ biến
Theo Điều 292 Bộ luật dân sư 2015, bên vay có thể dùng một trong các hình thức bảo đảm nghĩa vụ, cụ thể:
a. Thế chấp tài sản
-
Tài sản vẫn thuộc quyền sử dụng/chiếm hữu của bên vay.
-
Thường áp dụng cho bất động sản, ô tô, máy móc thiết bị, sổ tiết kiệm, cổ phiếu…
b. Cầm cố tài sản
-
Bên vay giao tài sản cho bên cho vay giữ trong thời gian vay.
-
Áp dụng với tài sản di động như xe máy, vàng, điện thoại, giấy tờ có giá..
c. Bảo lãnh
d. Tín chấp
e. Cầm giữ tài sản
3. Điều kiện pháp lý để giao dịch bảo đảm có hiệu lực
-
Tài sản bảo đảm phải hợp pháp, có giá trị thực tế, được phép giao dịch.
-
Hợp đồng vay và hợp đồng bảo đảm phải được lập bằng văn bản, có chữ ký của các bên.
-
Đăng ký giao dịch bảo đảm đối với tài sản bắt buộc phải đăng ký (bất động sản, ô tô, tàu thuyền…) tại cơ quan có thẩm quyền.
4. Quyền và nghĩa vụ của các bên
Bên vay:
-
Giao tài sản bảo đảm đúng thỏa thuận.
-
Không được bán, chuyển nhượng, tặng cho tài sản bảo đảm khi đang thực hiện nghĩa vụ (nếu không có sự đồng ý của bên nhận bảo đảm).
-
Trả nợ đúng hạn, cả gốc và lãi.
Bên cho vay:
-
Giữ tài sản (nếu cầm cố) đúng quy định, không tự ý sử dụng.
-
Có quyền xử lý tài sản bảo đảm nếu bên vay không trả nợ đúng hạn.
-
Có thể khởi kiện để yêu cầu thanh lý tài sản bảo đảm khi bên vay vi phạm nghĩa vụ.
5. Xử lý tài sản bảo đảm khi bên vay vi phạm
Căn cứ Điều 299 Bộ luật dân sự 2015 quy định Các trường hợp xử lý tài sản bảo đảm
“1. Đến hạn thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm mà bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.
2. Bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm trước thời hạn do vi phạm nghĩa vụ theo thỏa thuận hoặc theo quy định của luật.
3. Trường hợp khác do các bên thỏa thuận hoặc luật có quy định.”
Các phương thức xử lý:
-
Bán đấu giá tài sản bảo đảm (qua tổ chức đấu giá chuyên nghiệp);
-
Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản, nếu có thỏa thuận;
-
Nhận chính tài sản để thay thế cho nghĩa vụ trả nợ (nếu các bên đồng ý).
6. Kiến nghị của Luật sư
Để hạn chế tranh chấp và đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp cho các bên, Văn phòng Luật sư kiến nghị:
1. Đối với bên cho vay:
-
Yêu cầu bên vay chứng minh quyền sở hữu hợp pháp đối với tài sản bảo đảm; trường hợp tài sản là tài sản chung, phải có sự đồng ý của các đồng sở hữu.
-
Lập hợp đồng vay và hợp đồng bảo đảm bằng văn bản, có điều khoản rõ ràng về nghĩa vụ trả nợ, lãi suất, xử lý tài sản bảo đảm khi vi phạm.
-
Công chứng và đăng ký giao dịch bảo đảm tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nếu pháp luật yêu cầu (đối với đất đai, ô tô, tài sản có đăng ký…).
-
Lưu giữ đầy đủ hồ sơ, chứng cứ, thông báo vi phạm bằng văn bản trong trường hợp bên vay không thực hiện nghĩa vụ đúng hạn, nhằm tạo căn cứ xử lý tài sản bảo đảm hoặc khởi kiện.
2. Đối với bên vay:
-
Chỉ sử dụng tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của mình hoặc được ủy quyền hợp lệ để bảo đảm cho nghĩa vụ vay.
-
Thực hiện đầy đủ và đúng hạn nghĩa vụ trả nợ, tránh trường hợp bị xử lý tài sản, ảnh hưởng đến quyền sở hữu.
-
Nếu gặp khó khăn trong thanh toán, nên chủ động thương lượng, gia hạn, tránh để bên cho vay xử lý tài sản bảo đảm theo hướng bất lợi.
-
Không nên tự ý bán, chuyển nhượng, tặng cho hoặc định đoạt tài sản đang dùng làm bảo đảm khi chưa chấm dứt nghĩa vụ.
3. Đối với cả hai bên:
-
Khi xảy ra tranh chấp, nên ưu tiên thương lượng, hòa giải; chỉ khởi kiện khi không thể giải quyết bằng thỏa thuận.
-
Trong mọi trường hợp, nên tham vấn luật sư ngay từ thời điểm ký kết hợp đồng để được hỗ trợ soạn thảo, đánh giá rủi ro và tư vấn toàn diện về nghĩa vụ pháp lý.
Đội ngũ Luật sư của chúng tôi sẵn sàng cho những tư vấn chuyên sâu hơn cũng như giải đáp những thắc mắc liên quan đến các lĩnh vực dân sự, hình sự, hành chính, thừa kế, hôn nhân gia đình, đất đai, xây dựng, lao động, kinh doanh, thương mại, hợp đồng, sở hữu trí tuệ, các vụ việc có yếu tố nước ngoài…. theo địa chỉ và thông tin liên lạc dưới đây:
PHÒNG PHÁP LÝ – VĂN PHÒNG LUẬT SƯ ĐỨC TRỌNG
| Trụ sở chính | Tầng 3, Tòa nhà Thương mại TTC Plaza Đức Trọng, 713 Quốc lộ 20, Đức Trọng, Lâm Đồng. |
| Văn phòng tại TP. HCM | 520/75 Quốc lộ 13, phường Hiệp Bình, TP. Hồ Chí Minh. |
| Hotline | 0961 523 300 |
| Website | luatductrong.com |
| ls.quynhmi@gmail.com |
