1. Khái niệm về đặt cọc

Theo khoản 1 Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015:

Đặt cọc là việc một bên (sau đây gọi là bên đặt cọc) giao cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận đặt cọc) một khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc vật có giá trị khác (sau đây gọi chung là tài sản đặt cọc) trong một thời hạn để bảo đảm giao kết hoặc thực hiện hợp đồng.

Như vậy, đặt cọc được hiểu là việc một bên giao cho bên kia một tài sản có giá trị trong một thời hạn nhất định để bảo đảm việc giao kết hoặc thực hiện hợp đồng. Hợp đồng đặt cọc là một dạng hợp đồng dân sự vì nó làm phát sinh quyền và nghĩa vụ pháp lý giữa các bên.

2. Các trường hợp hợp đồng đặt cọc bị vô hiệu

(Căn cứ vào các quy định tại Điều 117 và Điều 407 Bộ luật Dân sự 2015)

Hợp đồng đặt cọc bị vô hiệu trong những trường hợp sau:

• Vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội (Điều 123 BLDS 2015)
• Do giả tạo (Điều 124 BLDS 2015)
• Do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện (Điều 125 BLDS 2015)
• Do bị nhầm lẫn (Điều 126 BLDS 2015)
• Do bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép  (Điều 127 BLDS 2015)
• Do người xác lập không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình (Điều 128 BLDS 2015)
• Do không tuân thủ quy định về hình thức (Điều 129 BLDS 2015)
• Do có đối tượng không thể thực hiện được (Điều 408 BLDS 2015)

3. Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu

Căn cứ Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015:

• Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.

• Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.

• Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.

• Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường.
• Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định.

Do đó, nếu hợp đồng đặt cọc bị tuyên vô hiệu, bên nhận đặt cọc phải hoàn trả lại tiền cọc, trừ trường hợp bên đặt cọc có lỗi hoặc hai bên có thỏa thuận khác.

4. Khuyến nghị từ Văn phòng Luật sư Đức Trọng

Hợp đồng đặt cọc là biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ nhằm bảo đảm việc giao kết hoặc thực hiện hợp đồng dân sự, đặc biệt trong các giao dịch như mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thuê tài sản hoặc hợp tác kinh doanh.

Tuy nhiên, nhằm phòng tránh rủi ro pháp lý và hạn chế tranh chấp phát sinh, các bên cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Soạn thảo hợp đồng đầy đủ nội dung, rõ ràng và tuân thủ đúng quy định về hình thức;
• Thực hiện công chứng hoặc chứng thực hợp đồng đặt cọc trong trường hợp pháp luật yêu cầu hoặc khi tài sản có giá trị lớn;
• Xác minh năng lực hành vi dân sự của các bên tham gia giao kết;
• Quy định rõ ràng về đối tượng, mục đích, thời hạn đặt cọc và điều kiện xử lý tài sản đặt cọc;
• Tham khảo ý kiến của luật sư trước khi ký kết hợp đồng để bảo đảm tính hợp pháp, hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Đội ngũ Luật sư của chúng tôi sẵn sàng cho những tư vấn chuyên sâu hơn cũng như giải đáp những thắc mắc liên quan đến các lĩnh vực dân sự, hình sự, hành chính, thừa kế, hôn nhân gia đình, đất đai, xây dựng, lao động, kinh doanh, thương mại, hợp đồng, sở hữu trí tuệ, các vụ việc có yếu tố nước ngoài…. theo địa chỉ và thông tin liên lạc dưới đây:

PHÒNG PHÁP LÝ – VĂN PHÒNG LUẬT SƯ ĐỨC TRỌNG